Sumber :
Hemi Sfera
Lawatan ke Tugu Negara tempoh hari telah memberi saya satu minat
baru. Apabila saya melihat rupa-rupa Jata Negara yang berbeza, saya
menjadi minat untuk mengetahui latarbelakang perkembangan Jata Negara
Malaysia.
Dipercayai, coat of arms / jata / lambang merupakan satu keperluan
bagi pihak feudal atau ketenteraan semasa tempoh peperangan, iaitu
sebagai satu cara untuk membezakan angkatan sendiri, dan angkatan musuh.
Lama-kelamaan, lambang sebegini menjadi tanda pengenalan untuk
institusi keagamaan, kerajaan, institusi pendidikan, entiti perniagaan
serta orang persendirian. Ia merupakan norma biasa bagi masyarakat,
terutamanya di belah Eropah.
Kehadiran penjajah British di Tanah Melayu mungkin menjadi faktor
kepada pengenalan lambang atau jata. Rekod terawal yang boleh dicari di
internet, adalah berkenaan dengan lambang yang digunakan oleh Negeri2
Melayu Bersekutu.
Lambang ini diperkenalkan untuk FMS (Federated Malay States) pada
tahun 1895, 4 warna pada perisai menunjukkan 4 negeri-negeri Melayu:
Pahang, Selangor, Perak dan Negri Sembilan. Mahkota pula merujuk kepada
pemerintahan di-Raja pada negeri-negeri terbabit. Cogan pada awan2, di
dalam tulisan Jawi, menyebut Dipelihara Allah (May Allah Protects).
Pembentukan Persekutuan Tanah Melayu, 1948. Lambang FMS digunapakai
sebagai lambang persekutuan yang baru dibentuk itu. Rekabentuk diolah
oleh Jabatan Ukur, melalui perbincangan Raja2 Melayu dan Henry Gurney.
Diwartakan pada 30 Mei 1952.
Selain daripada 4 Negeri2 Melayu Bersekutu, Jata turut merangkumi 5
negeri Melayu tidak bersekutu dan 2 negeri2 Selat. Cogan pada awan2
ditukar kepada bahasa rumi: Bersekutu bertambah mutu dan english: Unity
is strength, yang membawa maksud yang sama. Lambang Mahkota pada Jata
FMS telah digantikan dengan bulan dan bintang pecah 11.
Tanda untuk Pulau Pinang adalah 3 helai bulu burung ostrich, lambang
Prince of Wales dengan motto Ich Dien (german: I serve). A Famosa pula
menjadi tanda untuk negeri Melaka.
Pembentukan Malaysia, dengan penyertaan Sabah, Sarawak dan Singapura,
menyebabkan pertambahan elemen di dalam Jata Negara. Bintang kini
berpecah kepada 14, A Famosa digantikan dengan pokok melaka. Pada
bahagian bawah perisai, sebelah kiri menunjukkan Sabah, tengah adalah
Singapura dan kanan adalah Sarawak. Cogan pada awan2 pula ditukar kepada
Bersekutu Bertambah Mutu dalam tulisan Jawi dan Rumi.
Peristiwa pemisahan Singapura dari Malaysia mengubah lagi Jata. Tanda
Singapura pada perisai telah digantikan dengan bunga raya, bunga rasmi
kebangsaan.
Jata negara dikemaskan sedikit dengan ubahsuai kepada tanda negeri
Sarawak. Elemen salib digantikan dengan burung kenyalang. Kepala harimau
juga telah dikemaskan dengan membuang jeliran lidah.
Jata diatas menunjukkan lambang yang digunapakai pada masa kini.
Elemen Prince of Wales telah digantikan dengan pokok pinang dan jambatan
bagi negeri Pulau Pinang. Berikut adalah penerangan ringkas untuk
elemen-elemen di dalam Jata Negara Malaysia:
Bintang pecah 14 menunjukkan 13 negeri-negeri di bawah persekutuan Malaysia dan 1 kerajaan persekutuan.
Bintang bersama anak bulan pada bahagian atas perisai merujuk kepada agama Islam, iaitu Agama Rasmi Persekutuan.
5 keris merujuk kepada Negeri2 Melayu Tidak Bersekutu: Johor, Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu.
Bahagian atas kiri perisai: Pulau Pinang. Bahagian atas kanan
perisai: Melaka. Kedua-duanya merupakan Negeri2 Selat (straits
settlement).
4 Jalur pada tengah perisai adalah merujuk kepada 4 Negeri2 Melayu
Bersekutu, hitam + putih = Pahang; merah + kuning = Selangor; putih +
kuning + hitam = Perak; merah + hitam + kuning = Negri Sembilan.
Bahagian bawah kiri perisai: Sabah; bahagian bawah kanan perisai:
Sarawak; bahagian bawah tengah perisai: bunga raya (bunga kebangsaan
Malaysia)
2 ekor harimau, penopang jata di belah kiri dan kanan. Dikenali
sebagai Harimau Malaya (panthera tigris jacksoni). Antara elemen asal
Lambang FMS yang dikekalkan. lambang kegagahan dan keberanian masyarakat
Malaysia.
Warna kuning pada awan2 merujuk kepada warna di-Raja bagi Duli2 Yang
Maha Mulia Sultan2 di Malaysia ini. Cogan bersekutu bertambah mutu dalam
tulisan rumi pada sebelah kiri dan dalam tulisan jawi di sebelah kanan.